środa, 2 marca 2011
Charakterystyka
Charakterystyka
Trop wilkaSamce wilków (basiory) są większe od samic (wadery) o ok. 20–25%. Długość ciała dorosłego wilka wynosi przeciętnie 100–130 cm[9], nie licząc ogona.
Średnia długość ogona (30–50 cm) to ok. 1/3 długości ciała zwierzęcia. Na grzbietowej części ogona (8–10 cm od jego nasady) znajduje się niebieskoczarny gruczoł nadogonowy, tak zwany fiołkowy, którego znaczenie nie jest jeszcze do końca wyjaśnione.
Pokrywa włosowa składa się z dwóch rodzajów włosów: długich i sztywnych włosów prowadzących, zapewniających odprowadzenie wody oraz podszerstka zapewniającego izolację termiczną. Pasmo długich włosów, osiągające nawet 17 cm, przebiegające od karku po barki, tworzy tzw. "grzywę", którą wilk stroszy, chcąc okazać swą złość lub w momencie pobudzenia. Wilki posiadają włosy o różnej barwie – od prawie czarnych poprzez szare, brązowe aż do białych.
Demonstracja uzębieniaDorosły wilk ma 42 zęby, których długość dochodzi do 27 mm (całkowita długość kłów dochodzi nawet do 57 mm). Wzór zębowy dorosłego osobnika to 3I+1C+4P+2M w każdej połówce szczęki i 3I+1C+4P+3M w każdej połówce żuchwy. Młody wilk ma 28 zębów mlecznych w układzie 3-1-3. Nacisk szczęki dorosłego wilka może wynosić do 15 kg/cm². Po ukończeniu 10 roku życia następuje powolne ścieranie się kłów i pojawiają się trudności w pobieraniu pokarmu, co w połączeniu z uszkodzeniami nabytymi w walkach może po pewnym czasie prowadzić do śmierci głodowej zwierzęcia.
Przełyk ma bardzo rozciągliwe ściany, co pozwala na połykanie nawet dużych kawałków mięsa. Żołądek o pojemności około 9 litrów jest bardzo duży w stosunku do rozmiarów ciała zwierzęcia.
Długość życia to w warunkach naturalnych od 12 do 16 lat, w niewoli do 20 lat. Wilki uzyskują płodność zwykle w 2 – 3 roku życia (chociaż znane są wypadki wcześniejszego pojawienia się cieczki – nawet w 1 miesiącu życia) i długo mogą pozostawać płodne (do 10 roku życia, a nawet później w przypadku samców). Ruja występuje raz do roku, zwykle pod koniec zimy (luty, marzec). Rozmnaża się zwykle tylko para alfa. Ciąża trwa 60 – 65 dni. Wadery rodzą (szczenią się) w norach, wykrotach lub na ziemi, w dobrze osłoniętych legowiskach. W jednym miocie zwykle rodzi się od 4 do 7 wilcząt, ale zdarzają się mioty liczące do 12 szczeniąt. Młode rodzą się ślepe i wymagają utrzymywania stałej temperatury otoczenia. Wilki otwierają oczy po 12 – 15 dniach. W pierwszym okresie życia matka karmi je własnym mlekiem, nie opuszczając w tym czasie legowiska. Zaopatrzeniem rodziny w pokarm zajmuje się samiec. Później młode karmione są przez całe stado wstępnie przeżutym i nadtrawionym pokarmem. W ciągu kilku pierwszych miesięcy następuje najszybszy rozwój masy ciała. Młode zaczynają polować z rodzicami po zmianie uzębienia. Śmiertelność podczas pierwszego roku życia wynosi od 50 do 85%.
Wilk jest wytrawnym wędrowcem. Może przebyć 40 – 70 km (średnio 20 km) dziennie, ale znane są wypadki, gdy zwierzę w ciągu doby przebyło 160 km. Przez krótki czas (do 5 minut) może utrzymać prędkość do 60 km/h, choć zwykle porusza się z prędkością ok. 8 km/h.
Poruszają się stępem, kłusem i galopem. Wataha i
dąca truchtem (chód pośredni między stępem a kłusem) pozostawia z reguły jeden ślad, gdyż poszczególne osobniki stąpają trop w trop (tzw. sznurowanie).
Aktywność wilków zależy od wielu czynników (baza pokarmowa, antropopresja, cykl świetlny, pora roku, temperatura), lecz zwykle wzmaga się w okresie porannym i wieczornym.
Średnia długość ogona (30–50 cm) to ok. 1/3 długości ciała zwierzęcia. Na grzbietowej części ogona (8–10 cm od jego nasady) znajduje się niebieskoczarny gruczoł nadogonowy, tak zwany fiołkowy, którego znaczenie nie jest jeszcze do końca wyjaśnione.
- Wielkość
- Wysokość w kłębie: samiec 70–85 cm (niekiedy do 90 cm[10]), samica 60–75 cm,
- Długość ciała: przeciętnie 100–130 cm; niekiedy do 160 cm[9],
- Długość ogona: 30–50 cm[9],
- Masa ciała: samiec 45–60 kg, (wyjątkowo do 75 kg[9]), samica 30–50 kg.
| Wzór zębowy | I | C | P | M | |
|---|---|---|---|---|---|
| 42 | = | 3 | 1 | 4 | 2 |
| 3 | 1 | 4 | 3 | ||
Pokrywa włosowa składa się z dwóch rodzajów włosów: długich i sztywnych włosów prowadzących, zapewniających odprowadzenie wody oraz podszerstka zapewniającego izolację termiczną. Pasmo długich włosów, osiągające nawet 17 cm, przebiegające od karku po barki, tworzy tzw. "grzywę", którą wilk stroszy, chcąc okazać swą złość lub w momencie pobudzenia. Wilki posiadają włosy o różnej barwie – od prawie czarnych poprzez szare, brązowe aż do białych.
Przełyk ma bardzo rozciągliwe ściany, co pozwala na połykanie nawet dużych kawałków mięsa. Żołądek o pojemności około 9 litrów jest bardzo duży w stosunku do rozmiarów ciała zwierzęcia.
Długość życia to w warunkach naturalnych od 12 do 16 lat, w niewoli do 20 lat. Wilki uzyskują płodność zwykle w 2 – 3 roku życia (chociaż znane są wypadki wcześniejszego pojawienia się cieczki – nawet w 1 miesiącu życia) i długo mogą pozostawać płodne (do 10 roku życia, a nawet później w przypadku samców). Ruja występuje raz do roku, zwykle pod koniec zimy (luty, marzec). Rozmnaża się zwykle tylko para alfa. Ciąża trwa 60 – 65 dni. Wadery rodzą (szczenią się) w norach, wykrotach lub na ziemi, w dobrze osłoniętych legowiskach. W jednym miocie zwykle rodzi się od 4 do 7 wilcząt, ale zdarzają się mioty liczące do 12 szczeniąt. Młode rodzą się ślepe i wymagają utrzymywania stałej temperatury otoczenia. Wilki otwierają oczy po 12 – 15 dniach. W pierwszym okresie życia matka karmi je własnym mlekiem, nie opuszczając w tym czasie legowiska. Zaopatrzeniem rodziny w pokarm zajmuje się samiec. Później młode karmione są przez całe stado wstępnie przeżutym i nadtrawionym pokarmem. W ciągu kilku pierwszych miesięcy następuje najszybszy rozwój masy ciała. Młode zaczynają polować z rodzicami po zmianie uzębienia. Śmiertelność podczas pierwszego roku życia wynosi od 50 do 85%.
Wilk jest wytrawnym wędrowcem. Może przebyć 40 – 70 km (średnio 20 km) dziennie, ale znane są wypadki, gdy zwierzę w ciągu doby przebyło 160 km. Przez krótki czas (do 5 minut) może utrzymać prędkość do 60 km/h, choć zwykle porusza się z prędkością ok. 8 km/h.
dąca truchtem (chód pośredni między stępem a kłusem) pozostawia z reguły jeden ślad, gdyż poszczególne osobniki stąpają trop w trop (tzw. sznurowanie).
Aktywność wilków zależy od wielu czynników (baza pokarmowa, antropopresja, cykl świetlny, pora roku, temperatura), lecz zwykle wzmaga się w okresie porannym i wieczornym.
Występowanie i środowisko życia wilka
Wilk szary zamieszkuje Azję oraz północne tereny Europy i Ameryki Północnej.
Najwięcej wilków żyje w Kanadzie (50 tys.), w Rosji (30 tys.) i na terenie Alaski (5–7 tys.). W Europie najwięcej wilków występuje w Rumunii (ok. 2,5 tys.). Spotykane są też one na Półwyspie Skandynawskim, w Polsce, Ukrainie, Słowacji, we Włoszech i w innych krajach.
W Polsce najwięcej wilków żyje w województwach: podkarpackim, małopolskim, podlaskim, a także w niewielkiej liczbie na terenie innych województw. Największą ostoją wilków są Karpaty i Pogórze Karpackie (184–214 osobników), następnie Roztocze (72–93 osobniki) oraz puszcze północno-wschodniej Polski (172–211 wilków). Tereny na zachód od Wisły są zasiedlane przez wilki w dużym rozproszeniu, i poza wilkami z Puszczy Noteckiej, gdzie bytuje ich kilka, nie ma tam stałej populacji tych zwierząt. Ciągle występuje też proces migracji, który powoduje, że wilki pojawiają się na terenie Polski zachodniej, jak i przechodzą z Polski na teren Niemiec. Dawniej do Polski swobodnie przechodziły wilki z obszaru Słowacji, Ukrainy czy Białorusi. Obecnie ich wędrówki są znacznie ograniczone dużymi obszarami, na których wilki wytępiono. W niewielkim stopniu migracje takie prawdopodobnie nadal zachodzą.
Do niedawna liczbę polskich wilków szacowano na 1070 osobników wilka europejskiego (Canis lupus lupus), jednak rozpoczęta w 2000 na terenie północno-wschodniej Polski, a od 2001 ogólnopolska inwentaryzacja zwierząt wykazała, iż liczba ta jest zawyżona. Z przeprowadzonych przez naukowców i leśników badań wynika, że w 2001 roku w Polsce było 463–564 wilków. Różnice szacunków wynikły z metodyki i skali badań. Wcześniej analizowano znacznie mniejsze jednostki przestrzenne, co w połączeniu z faktem, iż wilki zajmują dość znaczne terytoria, owocowało kilkakrotnym liczeniem tych samych osobników. W tych samych badaniach stwierdzono, że na zachodzie Polski populacja wilków wyraźnie maleje, co przypisuje się kłusownictwu oraz ograniczeniom w swobodnym przebywaniu większych przestrzeni spowodowanym m.in. przez drogi szybkiego ruchu czy obszary zabudowane.
Najwięcej wilków żyje w Kanadzie (50 tys.), w Rosji (30 tys.) i na terenie Alaski (5–7 tys.). W Europie najwięcej wilków występuje w Rumunii (ok. 2,5 tys.). Spotykane są też one na Półwyspie Skandynawskim, w Polsce, Ukrainie, Słowacji, we Włoszech i w innych krajach.
W Polsce najwięcej wilków żyje w województwach: podkarpackim, małopolskim, podlaskim, a także w niewielkiej liczbie na terenie innych województw. Największą ostoją wilków są Karpaty i Pogórze Karpackie (184–214 osobników), następnie Roztocze (72–93 osobniki) oraz puszcze północno-wschodniej Polski (172–211 wilków). Tereny na zachód od Wisły są zasiedlane przez wilki w dużym rozproszeniu, i poza wilkami z Puszczy Noteckiej, gdzie bytuje ich kilka, nie ma tam stałej populacji tych zwierząt. Ciągle występuje też proces migracji, który powoduje, że wilki pojawiają się na terenie Polski zachodniej, jak i przechodzą z Polski na teren Niemiec. Dawniej do Polski swobodnie przechodziły wilki z obszaru Słowacji, Ukrainy czy Białorusi. Obecnie ich wędrówki są znacznie ograniczone dużymi obszarami, na których wilki wytępiono. W niewielkim stopniu migracje takie prawdopodobnie nadal zachodzą.
Do niedawna liczbę polskich wilków szacowano na 1070 osobników wilka europejskiego (Canis lupus lupus), jednak rozpoczęta w 2000 na terenie północno-wschodniej Polski, a od 2001 ogólnopolska inwentaryzacja zwierząt wykazała, iż liczba ta jest zawyżona. Z przeprowadzonych przez naukowców i leśników badań wynika, że w 2001 roku w Polsce było 463–564 wilków. Różnice szacunków wynikły z metodyki i skali badań. Wcześniej analizowano znacznie mniejsze jednostki przestrzenne, co w połączeniu z faktem, iż wilki zajmują dość znaczne terytoria, owocowało kilkakrotnym liczeniem tych samych osobników. W tych samych badaniach stwierdzono, że na zachodzie Polski populacja wilków wyraźnie maleje, co przypisuje się kłusownictwu oraz ograniczeniom w swobodnym przebywaniu większych przestrzeni spowodowanym m.in. przez drogi szybkiego ruchu czy obszary zabudowane.
Według danych Zakładu Badania Ssaków PAN, liczebność wilków w Polsce w sezonie 2006/2007 oszacowano na 384–598 osobników, a w sezonie 2008/2009 na 543–687
Wilki
Wilk, wilk szary (Canis lupus) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny psowatych (Canidae).
Zamieszkuje lasy, równiny, tereny bagienne oraz góry. Potrzebuje, jako gatunek o skłonnościach terytorialnych, dużych przestrzeni. Zwykle terytorium zajmowane przez watahę to 100-300 km², ale wielkość ta zależy od dostępności pokarmu i terenu. Może występować współużytkowanie części terenu przez dwie konkurujące watahy. Wilk jest wytrwałym wędrowcem, jest w stanie w dobę pokonać dystans kilkudziesięciu kilometrów. W poszukiwaniu partnerki samiec potrafi w ciągu 2 tygodni przebyć ponad 600 km.
Stada wilków liczą do 20 osobników, zwykle jednak są znacznie mniej liczne, będąc grupą rodzinną składającą się z pary rodzicielskiej, młodych i ewentualnie części wilków z poprzedniego miotu. Watahy mają ściśle określoną hierarchię wewnętrzną. Wilki mają rozwinięty system komunikowania się przy pomocy mowy ciała, odgłosów oraz przy użyciu substancji chemicznych – feromonów i własnych odchodów (znakowanie).
Żywią się głównie średniej i dużej wielkości ssakami kopytnymi (jelenie, dziki, sarny), nie gardząc mniejszymi zwierzętami czy padliną, a jeśli stado jest duże, wspólnie polują także na większe ssaki lub ich stada. W sprzyjających warunkach chętnie zjadają ryby. Przy braku pożywienia, lub w okresie wychowywania młodych, zdarza im się atakować zwierzęta hodowlane.
Dawniej wilki były szeroko rozprzestrzenione, lecz ekspansja człowieka wpłynęła na ograniczenie ich populacji. Obecnie w większości państw objęto je ochroną gatunkową. Podejmuje się próby reintrodukcji tego gatunku, na najszerszą skalę w USA, ale także w Europie.
Wilk od początku był i jest nadal obecny w ludzkiej kulturze. Na ogół w kontekście negatywnym, jako drapieżca, zabójca lub wcielone zło, wzbudzające powszechny lęk. Z drugiej strony, podziwiana jest wilcza niezależność, siła i wytrwałość. Ostatnio, na skutek wzrostu świadomości ekologicznej, postrzeganie wilka ulega stopniowej poprawie. Miejsce strachu zaczyna zajmować zrozumienie jego roli w ekosystemie.
Zamieszkuje lasy, równiny, tereny bagienne oraz góry. Potrzebuje, jako gatunek o skłonnościach terytorialnych, dużych przestrzeni. Zwykle terytorium zajmowane przez watahę to 100-300 km², ale wielkość ta zależy od dostępności pokarmu i terenu. Może występować współużytkowanie części terenu przez dwie konkurujące watahy. Wilk jest wytrwałym wędrowcem, jest w stanie w dobę pokonać dystans kilkudziesięciu kilometrów. W poszukiwaniu partnerki samiec potrafi w ciągu 2 tygodni przebyć ponad 600 km.
Stada wilków liczą do 20 osobników, zwykle jednak są znacznie mniej liczne, będąc grupą rodzinną składającą się z pary rodzicielskiej, młodych i ewentualnie części wilków z poprzedniego miotu. Watahy mają ściśle określoną hierarchię wewnętrzną. Wilki mają rozwinięty system komunikowania się przy pomocy mowy ciała, odgłosów oraz przy użyciu substancji chemicznych – feromonów i własnych odchodów (znakowanie).
Żywią się głównie średniej i dużej wielkości ssakami kopytnymi (jelenie, dziki, sarny), nie gardząc mniejszymi zwierzętami czy padliną, a jeśli stado jest duże, wspólnie polują także na większe ssaki lub ich stada. W sprzyjających warunkach chętnie zjadają ryby. Przy braku pożywienia, lub w okresie wychowywania młodych, zdarza im się atakować zwierzęta hodowlane.
Dawniej wilki były szeroko rozprzestrzenione, lecz ekspansja człowieka wpłynęła na ograniczenie ich populacji. Obecnie w większości państw objęto je ochroną gatunkową. Podejmuje się próby reintrodukcji tego gatunku, na najszerszą skalę w USA, ale także w Europie.
Wilk od początku był i jest nadal obecny w ludzkiej kulturze. Na ogół w kontekście negatywnym, jako drapieżca, zabójca lub wcielone zło, wzbudzające powszechny lęk. Z drugiej strony, podziwiana jest wilcza niezależność, siła i wytrwałość. Ostatnio, na skutek wzrostu świadomości ekologicznej, postrzeganie wilka ulega stopniowej poprawie. Miejsce strachu zaczyna zajmować zrozumienie jego roli w ekosystemie.Kanarek
Kanarek (Serinus canaria) – niewielki ptak z rodziny łuszczaków, dorosłe osobniki osiągają długość ciała od 12,5 cm do 13,5 cm. Występuje w rzadkich, gęsto zakrzewionych lasach Wysp Azorskich, Kanaryjskich i Madery. Nazwa kanarek pochodzi od Wysp Kanaryjskich.
Samiec ubarwiony jest w tonacji oliwkowozielonej z żółtawymi policzkami i spodem ciała. Samica jest ubarwiona skromniej, z przewagą odcieni szarości. W rejonach występowania jest często spotykany w ogrodach i parkach miejskich. Żywi się nasionami, pąkami kwiatów, jagodami, a w okresie chowu piskląt karmi je owadami. Buduje gniazda w kształcie czarki w rozgałęzieniach krzewów. Samica składa od 2 do 4 jaj, które wysiaduje przez 14 dni. Po wykluciu młode przebywają w gnieździe przez ok. 18 dni. Wyprowadza 2 do 4 lęgów w roku.
Samiec ubarwiony jest w tonacji oliwkowozielonej z żółtawymi policzkami i spodem ciała. Samica jest ubarwiona skromniej, z przewagą odcieni szarości. W rejonach występowania jest często spotykany w ogrodach i parkach miejskich. Żywi się nasionami, pąkami kwiatów, jagodami, a w okresie chowu piskląt karmi je owadami. Buduje gniazda w kształcie czarki w rozgałęzieniach krzewów. Samica składa od 2 do 4 jaj, które wysiaduje przez 14 dni. Po wykluciu młode przebywają w gnieździe przez ok. 18 dni. Wyprowadza 2 do 4 lęgów w roku.
Konotacje w kulturze
- Koń – jaki jest, każdy widzi – to adnotacja dotycząca konia w późnobarokowej encyklopedii Nowe Ateny pióra Benedykta Chmielowskiego. Dziś pełni ona rodzaj popularnego powiedzonka, którym kwituje się różnego rodzaju oczywistości.
- Koń – podać jego odgłos – to cytat ze słynnej komedii Rejs w reż. Marka Piwowskiego. Odpowiedź Pa-ta-taj jest oczywiście błędna, bo chodziło o odgłos paszczą.
- Koń go zjadł – staropolskie przysłowie; według jednej z interpretacji chodzi w nim o horrendalnie wysokie koszty utrzymania konia pod wierzch.
- Koń, pomimo że w dziedzinie transportu należy do przeszłości, do dziś stanowi swoisty nobilitujący symbol w motoryzacji. Powszechne jest określanie szybkiego sportowego auta mianem "rumaka", a niektóre firmy obrały właśnie konia jako logo firmowe (Ferrari) lub logo typu samochodu (Ford Mustang). Koń, tym razem mitologiczny (Pegaz), jest marką hiszpańskich ciężarówek i ciągników siodłowych PEGASO. Osobliwym przypadkiem wykorzystania nazwy konia jako marki samochodu jest rodzimy Tarpan, bynajmniej nie kojarzony ani z rewelacyjnymi osiągami, ani nawet z nadzwyczajną mocą.
Subskrybuj:
Posty (Atom)